Przejdź do treści 
Halloween (w Hiszpanii również) to jedno z najbardziej rozpoznawalnych i uwielbianych świąt pogańskich na całym świecie, w którym pośród duchów, dyniowych lampionów, nietoperzy i przebierańców ukrywa się bogata historia i niezwykłe tradycje. Choć początkowo miało ono głębokie korzenie celtyckie, z biegiem czasu stało się fenomenem o międzynarodowym zasięgu, przyciągając różnorodne kultury i inspirując je do tworzenia własnych obrzędów.
Z racji tego, że już niebawem nawiedzi nas Halloween (31 października), w tym artykule skupimy się właśnie na tym temacie, biorąc za przykład kulturę hiszpańską, gdzie tradycje Halloween splatają się z lokalnymi wierzeniami, tworząc unikalne i kolorowe obrzędy. Odkryjemy, jak upiorne duchy, kolorowe dynie i tajemnicze postacie łączą się z dziedzictwem tego regionu, i jakie znaczenie mają dla społeczności.
Pochodzenie Halloween
Zanim wnikniemy w kulturę Hiszpanii w kontekście Halloween, warto najpierw dowiedzieć się, skąd tak naprawdę wywodzi się to święto i jak ono powstało. Według różnych dostępnych źródeł historycznych uważa się, że Halloween prawdopodobnie wywodzi się z dawnej celtyckiej tradycji znanej pod nazwą Samhain. Był to wyjątkowy obrzęd religijny obchodzony na przełomie października i listopada, oznaczający koniec okresu letniego i nadejście zimy. Już ponad dwa tysiące lat temu, w hrabstwie Meath w Irlandii, Celtowie celebrowali to niezwykłe wydarzenie, wierząc, że w tym czasie granica między światem żywych a umarłych zaciera się, co umożliwia duchom przybyć na ziemię. W trakcie tak podniosłego wydarzenia, celtyccy mieszkańcy dumnie angażowali się w uroczyste rytuały, które miały na celu utrzymanie bezpieczeństwa w obliczu spodziewanych odwiedzin duchów. Wówczas gasili ogniska w swoich domostwach i wzniecali nowe na wzgórzach z nadzieją na to, że światło ognia uchroni ich przed pojawieniem się złych duchów. Nie tylko żar ognia miał wówczas znaczenie, ale również ich ubiór. Dlatego też zakładali różne, upiorne kostiumy i maski po to, aby zmylić duchy i odstraszyć je od swoich domów.
Dziś potworne stroje i akcesoria tak jak wspomniane powyżej maski pełnią zupełnie inną rolę. Są elementem nieodzownym Halloween, dostarczając przy tym mnóstwo zabawy i radości szczególnie tym najmłodszym. To, co również było dość powszechnym zjawiskiem wśród starożytnych Celtów w tamtym okresie to składanie ofiar w postaci żywności głównie po to, aby uczcić swoich bliskich zmarłych i zachować żywą pamięć o nich. I właśnie ten rytuał nadal jest wszechobecny w naszych czasach, mianowicie możemy się z tym spotkać w Meksyku, gdzie jest to mocno zakorzenione.
Warto zauważyć, że wraz z upływem czasu, obrzędy Samhain zostały zintegrowane z chrześcijańskimi tradycjami, w tym z dobrze nam znanym świętem Wszystkich Świętych (Día de Todos los Santos) obchodzonym 1 listopada. Dlatego nazwa „Halloween” wywodzi się właśnie od terminu „All Hallows’ Eve,” co oznacza „Wigilię Wszystkich Świętych.” Obchodzenie Halloween w jego współczesnej formie zostało przekształcone i przeniesione do Stanów Zjednoczonych przez irlandzkich imigrantów w XIX wieku. W USA zaczęło się stopniowo rozwijać, stając się bardziej komercyjnym i mniej związany z religią świętem. Warto zaznaczyć, że obecnie Halloween jest obchodzone na całym świecie, a jego pierwotne, pogańskie korzenie nadal pozostają widoczne w niektórych tradycjach i zwyczajach.
Ciekawostki związane z Halloween
Jednym z istotnych elementów święta Halloween jest bez wątpienia zwyczaj „cukierek albo psikus”, który również ma ciekawe podłoże historyczne. Pochodzi on z pradawnych europejskich obrzędów kiedy to biedni ludzie chodzili od domu do domu zamożnych rodzin, prosząc litościwie o pożywienie w zamian za modlitwę za wiernych zmarłych. I w ten sposób zjawisko to zaczęło się intensywnie rozwijać i ludzie przebierali się w różne kostiumy, opowiadali dowcipy bądź śpiewali piosenki w zamian za jedzenie. Jednakże jest też druga teoria związana z pochodzeniem tego wyrażenia. Mówi się, że powstała ona dzięki dużemu wpływowi literatury irlandzkiej a tak konkretnie dzięki ludowej opowieści na temat złego ducha znanego jako Jack O’Lantern. Jack był cwaniakiem i oszustem, który w życiu nie omijał żadnej okazji, aby osiągnąć bogactwo. Pewnego dnia spotkał diabła i zawarł z nim układ na swoją korzyść (oddanie swojej duszy w zamian za ogromne pieniądze). Jednak, kiedy nadszedł czas zapłaty, Jack wykorzystał spryt i uwięził diabła.
Niestety, skąpiec Jack umarł 31 października. Kiedy trafił przed bramy nieba, okazało się, że nie może zostać przyjęty z powodu swojej chciwości. Podobnie, drzwi piekła były dla niego zamknięte, ponieważ kpił z samego diabła. W rezultacie Jack został zesłany na wieczne błądzenie po ziemi z latarnią. To właśnie ta latarnia, rozmieszczana w wydrążonych dyniach, stała się symbolem Halloween.
Mówiono wówczas, że zły duch Jack O’Lantern przybywał na ziemię i wędrował od domu do domu, zadając mieszkańcom pytanie: „cukierek albo psikus”. Odpowiedzią na to pytanie zawsze powinien być cukierek, niezależnie od konsekwencji. Jeśli odmówicie Jackowi, może on użyć swoich potężnych mocy i spowodować nieszczęście. Aby zatem ochronić się przed tym złym duchem, ludzie tradycyjnie dekorowali swoje domy wydrążonymi dyniami, które miały odstraszać Jacka O’Lantern.
Tradycja dyni wywodzi się nie tylko z samej Irlandii, ale, również ze Szkocji czy Anglii, gdzie rzeźbiono przerażające miny na warzywach i umieszczano świeczki w ich wnętrza, aby odstraszyć duchy.
Halloween w Hiszpanii
Mimo że Halloween nie jest typowym świętem dla Hiszpanii, również możemy znaleźć ciekawe elementy w tej części świata. Warto zatem wybrać się do północno-zachodniego obszaru Hiszpanii, mianowicie Galicji, aby móc poznać ciekawy i bogaty folklor powiązany ze świętem Halloween. Ogólnie w historii, Galicja zawsze słynęła z kultu mądrych i magicznych kobiet zwanych meigas. Było to określenie stosowane wobec czarownic, które posiadały nadprzyrodzone zdolności i znały tajemnice na temat magii i przyrody. Zazwyczaj były postrzegane negatywnie przez społeczeństwo, ponieważ twierdzono, że to one przynoszą zło, powodują choroby i inne nieszczęścia krzywdząc przy tym ludzi i całe wokół siebie środowisko. Często rzucały one zaklęcia, wróżyły z kart tarota czy też korzystały z różnych przedmiotów o znaczeniu magicznym. Jest tak naprawdę mnóstwo ciekawych legend na temat meigas i ich nadzwyczajnych mocy.
Współcześnie meigas są raczej postrzegane jako element folkloru niż źródło strachu i przesądów.
Jeśli jesteście zainteresowani opowieściami na temat tych galicyjskich czarownic, polecamy Wam książkę zatytułowaną Habelas Hailas: O la épica historia de una meiga contra el mundo napisaną przez M. R. Resino.
Należy podkreślić, że w Galicji Halloween nosiło zupełnie inną nazwę. Określano go jako „Noite dos Calacús”, czyli inaczej Noc Dyni. Jest to również związane z tradycjami Celtów, ponieważ ich kultura była wszechobecna na ziemiach galicyjskich. Dlatego też w tym dniu rozpalono ogniska i podświetlano czaszki wykonane wcześniej z dyni, które chroniły przed niebezpieczeństwami.
Ta noc była i jest wyjątkowym dniem w Galicji, który łączy elementy Halloween z lokalnymi tradycjami i wierzeniami. To okazja do uczczenia zarówno kultury popularnej, jak i dziedzictwa Galicji.
Uwaga! Kiedy to został ustanowiony kościół katolicki na terenie Galicji, obchody święta celtyckiego Samhain nie mogły być już praktykowane ze względu na ich charakter pogański, ponieważ mocno gryzły się z tradycją chrześcijańską. Dlatego też nieco potem pojawiło się nam wszystkim dobrze znane święta Wszystkich Świętych i Dzień Zadusznych, które co roku są przez katolików obchodzone.
Ciekawostka o Halloween
Słyszeliście kiedyś o rytuale wkładania jabłek do ust w misce pełnej wody? Jest to dość nietypowy i powszechny zwyczaj w Stanach Zjednoczonych, zwany apple bobbing, który jest praktykowany w czasie Halloween, jednak jego początki sięgają tak naprawdę epoki Celtów (czyli plemienia obecnego w hiszpańskiej Galicji). To oni wykorzystywali ten zwyczaj w swoich rytuałach wróżbiarskich. Woda, według wierzeń celtyckiej społeczności, miała magiczną moc przepowiadania przyszłości.
W tym zwyczaju umieszczano jabłka w misce pełnej wody, a uczestnicy próbowali wyłowić je zębami, trzymając ręce za plecami. Było to trudne zadanie, ponieważ jabłka unosiły się na powierzchni wody, a uczestnicy musieli sięgać głęboko, by je złapać. Wierzono, że osoba, która była w stanie wyłowić jabłko bez użycia rąk, otrzymała przepowiednię na temat swojej przyszłości.
Współcześnie, jest to forma rozrywki uprawiana głównie w Stanach Zjednoczonych, ale również w wielu innych zakątkach świata w tym w Hiszpanii.
