Przejdź do treści 
Dia de los Muertos, znane również jako Dzień Zmarłych, to jedno z najbardziej fascynujących i kolorowych świąt na świecie. W tym artykule zapraszamy Cię do zgłębienia tajemnic meksykańskiego święta i odkrycia fascynującego świata tradycji, symboliki i rytuałów związanych z tym wyjątkowym świętem. Dowiesz się, dlaczego Dia de los Muertos nie jest smutnym dniem żałoby, ale radosnym świętem życia. Przyjrzymy się przepięknie zdobionym altariom, kolorowym kalkom, uroczym maskom i pysznym potrawom, które są nieodłącznymi elementami tej wyjątkowej uroczystości. Przekonaj się, dlaczego Dia de los Muertos przyciąga uwagę ludzi z całego świata i dlaczego warto poznać to magiczne święto bliżej. Zagłęb się z nami w barwny i pełen symboliki świat, który na zawsze zmieni Twój sposób myślenia o pamięci zmarłych.
Historia Dia De Los Muertos
Historia święta sięga czasów jeszcze przedkolumbijskich, czyli w czasie gdzie na dzisiejszych terenach Meksyku panowały cywilizacje takie jak Aztekowie. Śmierć była powszechna w kulturach przedhiszpańskich. Gdy ktoś umierał, grzebano go owiniętego w matę, a jego bliscy organizowali przyjęcie, aby przeprowadzić go w podróży do Mictlán (miejsca dla umarłych). Aztekowie składali też ofiary mające pomóc osobie zmarłej przejść do krainy umarłych (m.in. ulubione jedzenie, kwiaty nagietka, które oświetlały ścieżkę) . Dla kultur przedhiszpańskim śmierć była częścią naturalnego cyklu, a los osoby zmarłej był naznaczony jej postępowaniem za życia.
Po przybyciu Europejczyków do Ameryki zaczęto dodawać elementy katolickiej do całego procesu, to właściwe Hiszpanie dodali takie rzeczy jak kwiaty, świece czy tradycyjny teraz “chleb zmarłych”.
Święto zmarłych w Meksyku stało się więc mieszanką dwóch odrębnych kultur: europejskiego katolicyzmu i lokalnych wierzeń tubylczych, tworząc obecnie bardzo kolorową i unikatową całość. Trzeba pamiętać, że święto Dia de los Muertos ciągle się zmienia i ewoluuje np. w XIX wieku dodano calaveritas i obecny symbol tego święta w postaci “La Catrina”. Przykładem ciągłych zmian jest upowszechnienie się masowych parad m.in z powodu filmu “Spectre” o Jamesie Bondzie.
Obecnie obchodzenie DIa de Los Muertos stanowi również alternatywę dla popularnego na zachodzie Halloween i jest obchodzone w tak mało oczywistych miejscach jak np. Czechy.
W Stanach Zjednoczonych święto Dia De Los Muertos jest również popularne z dwóch względów:
- Imigracja meksykanów do USA
- Tradycje meksykańskie z południa Stanów Zjednoczonych ze względów historycznych (Dawniej tereny te należały do Meksyku)
Obchody Dia De Los Muertos
Uwaga: Obchody święta mogą się różnić w zależności od stanu w Meksyku, poniżej opisujemy najbardziej charakterystyczne elementy Dia de Los Muertos
Obchody Dia de Los Muertos zaczynają się 31 października i trwają aż do 2 listopada, każdy z dni to inne święto:
31 października: Día de los Angelitos (Dzień Aniołków) – Pierwszy dzień obchodów poświęcony dzieciom zmarłym. Wierzono, że dziecięce dusze odwiedzają swoje rodziny tej nocy. (Obchodzi się bardzo podobnie jak w wersji dla dorosłych, 1 listopada)
1 listopada: Día de los Muertos (Dzień Zmarłych) – Drugi dzień to główny dzień świętowania i upamiętniania dorosłych zmarłych.
2 listopada: Día de Todos los Santos (Dzień Wszystkich Świętych) – Trzeci dzień jest dniem przeznaczonym na modlitwy za dusze zmarłych, którzy nie mają swoich bliskich, aby je uczcić.
Koncepcją dia de los muertos jest to, że zmarli przychodzą w ten dzień do świata żywych aby wraz ze swoimi rodzinami spędzać czas.
Głównym elementem świętowania podczas Dia De Los Muertos są ołtarze (Ofrenda), ołtarz może znajdować się w domu rodziny lub na grobie danej osoby. Przygotowanie miejsca polega na oczywiście posprzątaniu i udekorowaniu (głównie kwiatami). Elementami obowiązkowymi w trakcie obchodów są również zdjęcia zmarłego, jego ulubione jedzenie, specjalny słodki chleb (pan de muerto), w przypadku osób dorosłych często spotyka się napoje alkoholowe takie jak tequila i rum (żeby jeszcze bardziej przyciągnąć bliskiego 😉 )
Często w ofrendas znajdują się symbole 4 żywiołów:
- świeca – ogień
- Wycinanki – powietrze
- Woda – wiadomo (+ dar dla spragnionego ducha, podróż z krainy zmarłych zmęczy przecież każdego)
- Jedzenie – ziemia
W trakcie właściwych obchodów rodziny jedzą, śpiewają przy wcześniej przygotowanych ołtarzach, wspominając zmarłego czy opowiadając różnego rodzaju historie. W przeciwieństwie do polskiej tradycji, Meksykanie są w stanie spędzić nawet całą noc bawiąc się i wspominając zmarłego.
Symbole Dia De Los Muertos
W trakcie obchodów można odnaleźć wiele barwnych i oryginalnych symboli, które w polskiej kulturze są nieobecne oto kilka najważniejszych z nich:
1. Czaszki i szkielety:
Kolorowe czaszki i szkielety to jedna z pierwszych rzeczy, która kojarzy się Europejczykom ze świętem zmarłych w Meksyku. Symbol ten bezpośrednio pochodzi z kultury Azteków, którzy uważali czaszki i szkielety jako symbol pamięci o zmarłym oraz przejściu na “kolejny etap” jakim jest śmierć. Czaszki nie są elementem negatywnym wręcz przeciwnie, są one ozdobnym symbolem afirmującym śmierć jako naturalny element życia człowieka.
2. Kwiaty
Kwiaty, zwłaszcza kwiaty kalendula są jedną z ważniejszych ról. Kwiaty z jednej strony symbolizują ulotność życia z drugiej strony, Kalendula jest szczególnie symboliczna ze względu na jej pomarańczowy kolor, który ma za zadanie przyciągać duchy zmarłych.
3. Chleb zmarłych
Pan de muerto to charakterystyczny słodki chleb w różnym kształcie (tradycyjnie okrągły z dekoracjami przypominającymi kości)
Chleb zmarłych jest symbolem jedzenia ofiarowanego duszom zmarłych podczas Dia de los Muertos. Chleb jest w ofiarowany duchom, a także jest spożywany przez żywych jako sposób uczczenia i wspomnienia zmarłych.
4. Kadzidła i świece
Świece, zarówno tradycyjne, jak i kolorowe, stanowią symbol światła, które prowadzi dusze zmarłych z powrotem na Ziemię, oświetlając im drogę. Kadzidła pełnią podobną funkcję czyli mają pomóc duchom zmarłych odnalezienie drogi do swojego ołtarza poprzez przyjemny zapach.
5. Sól i woda
Woda to źródło życia i odświeżenia dla dusz zmarłych. Woda jest również ważna ze względu na swoje właściwości oczyszczające i regenerujące, pomagając zmarłym odnaleźć spokój i odnowienie na swojej duchowej podróży. Sól symbolizuje oprócz oczyszczenia również zachowanie swojej tożsamości.
Dia De Los Muertos w kulturze
Meksykańskie święto zmarłych jest jednym z bardziej popularnych tradycji meksykańskich obecnych w kulturze masowej, będącym ciekawą, kolorową alternatywą dla bardzo skomercjalizowanego anglosaskiego Halloween. Nie dziwi więc fakt, że coraz częściej można znaleźć inspirację tym meksykańskim świętem w wielu różnych elementach kultury takich jak:
- Film COCO – Kultowy film Disneya, gdzie dzień zmarłych stanowi główny wątek fabularny. Polecamy obejrzeć aby w przyjemny sposób poczuć klimat meksykańskiego świętowania i tradycji. Dodatkowo wcześniej wspomniany film “Spectare” z Jamesem Bondem zawiera wątek, który dzieje się w trakcie obchodów tego święta. Inne animacje to: Księga życia czy Salma w krainie dusz.
- Sztuka: Wiele dzieł sztuki nawiązuje do kolorowej symboliki i motywów związanych z tym świętem. Artystyczne rzeźby, obrazy, graffiti i instalacje często wykorzystują elementy meksykańskiego święta zmarłych jako inspirację.
- Moda: Coraz większą popularność zyskują charakterystyczne, kolorowe wzory w czaszki np. na koszulkach (nawet w polskich sklepach)
- Dekoracje: Coraz bardziej zglobalizowany świat sprawia, że słodkie dekoracje w postaci czaszek i szkieletów możemy znaleźć również w Polsce w okresie Halloween.
