Lunfardo-jego pochodzenie i wpływ na kulturę argentyńską

Czy kiedykolwiek zetknęliście się z takim terminem jak lunfardo w trakcie nauki języka hiszpańskiego bądź w podróży? A może macie przyjaciół z Argentyny, którzy już wam nieco opowiedzieli na czym to polega? Jeśli natomiast nie spotkaliście się z tym pojęciem nigdy wcześniej a chcielibyście wiedzieć o co w tym chodzi i do czego może się przydać, zapraszamy do dalszej lektury. W tym artykule nie tylko omówimy to zjawisko, ale także pokażemy, jakie ma zastosowanie w języku hiszpańskim. ¡Manos a la obra! 

Co to jest

za zjawisko?

Lunfardo to nic innego jak żargonowa odmiana języka hiszpańskiego używanego w Argentynie, która narodziła się w Buenos Aires. Na przełomie XVIII i XIX wieku zaczęła się ona prężnie kształtować w portowych dzielnicach tego miasta w wyniku masowej imigracji Europejczyków do Argentyny w celach zarobkowych i z nadzieją na lepsze życie. Dlatego też, nie bez powodu mówi się, że lunfardo posiada wielorakie pochodzenie. 

Ta Wielka Imigracja Europejska, która zalała wtedy Argentynę, wpłynęła znacząco na kształtowanie języka. Każda kultura, zarówno europejska, jak i południowoamerykańska, miała swój wkład w tworzeniu lunfardo. Zatem, nie powinien nas dziwić fakt, że obecnie ten żargon składa się ze słów jak i wyrażeń wywodzących się z wielu różnych języków takich jak francuski, włoski, portugalski jak również języki indiańskie (quechua-do dzisiaj używany na terenie Peru, Boliwii, Kolumbii, Chile i Brazylii). Jednak największy wpływ na rozwój lunfardo miała kultura i język włoski jako że największą liczbę imigrantów stanowili Włosi.

Początkowo, lunfardo cieszyło się dużą popularnością i uznaniem wśród najbiedniejszych warstw społecznych m.in. klas robotniczych i przestępców, którzy chcieli stworzyć swój własny i unikatowy język aby swobodnie komunikować się tylko między sobą. Kartele narkotykowe, które do dziś są powszechnym problemem krajów w Ameryce Południowej, używały tej odmiany języka by ukryć swoją prawdziwą tożsamość, utrzymać nielegalną działalność w tajemnicy przed policją i bez skrupułów realizować wyznaczone przez siebie plany zbrodnicze bez konsekwencji. W tamtych czasach lunfardo dawało im poczucie wyższości w społeczeństwie.

Ewolucja lunfardo

Z biegiem czasu, ogromne zainteresowanie lunfardo zaczęło rosnąć wśród ludności argentyńskiej, w dużej mierze dzięki muzyce tango (i sainete), która rozwijała się w tym samym okresie. Podobnie jak lunfardo, tango jest produktem imigracji i zostało stworzone dzięki wpływom różnych kultur, w tym hiszpańskiej, brazylijskiej, włoskiej i afrykańskiej. Dlatego też, muzyka ta jest mieszanką różnorodnych stylów, takich jak hiszpańskie cuplé, afrykańskie rytmy i habanera kubańska. Muzyka tango odegrała kluczową rolę w rozpowszechnieniu się lunfardo na obszarze Argentyny. Możemy znaleźć mnóstwo piosenek argentyńskich z gatunku tango, które zawierają wiele wyrażeń i słów lunfardo. Jest to doskonały przykład tego, jak czynnik muzyczny wpłynął na rozwój tego żargonu.

Jednakże, należy pamiętać, że lunfardo nigdy nie zostało oficjalnie przyjęte jako odrębny język bądź dialekt. Do dzisiaj jest traktowane jako żargonowa odmiana języka hiszpańskiego charakterystyczna dla Argentyny. Składa się ona z ponad 6-7 tysięcy słów. Co ciekawe, fenomen ten występuje również współcześnie w innych krajach latynoamerykańskich, takich jak Paragwaj, Chile czy Boliwia. Przejdźmy teraz do kolejnego aspektu.

Przykłady lunfardo

Jak już poznaliśmy nieco historię tego zjawiska językowego, nadszedł czas na jego krótką analizę. To, co z pewnością jest bardzo charakterystyczne w lunfardo, to tworzenie słów za pomocą odwrócenia sylab. Nazywamy ten proces vesre od hiszpańskiego słowa revés (na odwrót).

Aby to osiągnąć, musimy zabrać ostatnią sylabę danego słowa i wstawić ją na sam początek. Spójrzmy na kilka przykładów, które pozwolą lepiej nam zrozumieć ten użyty zabieg językowy:  

cheno-noche  (noc)

feca-café    (kawa)

ñoba-baño     (łazienka)

lleca-calle      (ulica)

Boludo i inne wyrażenia

Język lunfardo charakteryzuje się nie tylko stosowaniem tzw. „vesre”, czyli odwracania kolejności liter w słowach, ale także bogatą listą wyrażeń, słów i zapożyczeń z różnych języków. Oto kilka przykładów wraz ze znaczeniami:

• • che boludo (hola viejo amigo): to wyrażenie używamy gdy witamy się z naszym przyjacielem i możemy je przetłumaczyć na polski jako cześć stary. Wyraz boludo z reguły oznacza osobę głupią, idiotę, ale przyjął się w mowie potocznej i dzięki temu nabrał nowego znaczenia.  

• • pibe/a (chico/a): chłopak/dziewczyna zazwyczaj w wieku nastoletnim; istnieje jeszcze jeden termin, który ma to samo znaczenie i używany jest bardzo często i jest nim wyraz mina. Odnosi się on do dziewczyn i kobiet.

• • laburar (trabajar): pracować, harować; najprawdopodobniej pochodzi od włoskiego słowa lavoro oznaczającego pracę. 

• • boliche (discoteca): bar lub dyskoteka, w której odbywają się imprezy do późnych godzin nocnych, jest muzyka i napoje alkoholowe

• • fachero/a (atractivo): opisuje chłopaka lub dziewczynę, którzy są bardzo atrakcyjni fizycznie

• • birra (cerveza): piwo

• • estar a full (estar lleno): być zapełnionym

• • estar fetén (estar bueno): być dobrym (o jedzeniu)

• • ¡Qué quilombo! (¡Qué desorden!)- wyrażenie to jest używane w odniesieniu do chaosu, nieładu lub zamieszania; wyraz quilombo ma pochodzenie afrykańskie

• • morfar (comer): jeść

• • lija (hambre): głód

• • estar pedo (estar borracho): być wstawionym (pijanym)

• • la cana (la policía): gliny

• • tomar el bondi (tomar el autobús): złapać autobus

• • chorro (ladrón): złodziej

Lunfardo w piosenkach

Jeśli chcielibyście zobaczyć przykłady zdań, w których użyte są powyższe wyrażenia, odwiedźcie koniecznie nasz ostatni post na Instagramie poświęcony tematowi lunfardo!

Na koniec tego artykułu, warto przyjrzeć się krótkiemu fragmentowi piosenki argentyńskiej pt. ‘’Milonga Lunfarda’’ napisaną przez Mario Cécere i zaśpiewaną przez Edmundo Rivero:

En este hermoso país

que es mi tierra, la Argentina,

la mujer, es unamina

y el fueye, es un bandoneón.

El vigilante, un botón,

la policía, la cana.

El que roba es el que afana,

el chorro, un vulgar ladrón.

Al zonzo, llaman chabón

y al vivo le baten rana.

Wskazówki:

el fueye-bandoneon (rodzaj instrumentu muzycznego)

afanar-kraść

el chabón-osoba, której nazwisko lub imię nie jest znane 

W przedstawionym fragmencie tekstu możemy zauważyć, że autor próbuje za każdym razem tłumaczyć użyte lunfardo: la policía, la cana. (gliny to policja). Dlatego też, ta piosenka jest świetną instrukcja do nauczenia się jak i zrozumienia pewnych zwrotów, które są na co dzień używane w Argentynie. Znajomość ich może pomóc nam nie tylko lepiej porozumiewać ze społeczeństwem argentyńskim, ale również zabłysnąć przed nimi. Dlatego, warto poświęcić trochę wolnego czasu i wysłuchać całej piosenki. Link do materiału znajduje się na końcu tego artykułu. Jeśli jesteście również zainteresowani wysłuchaniem muzyki tango, w której odnaleźć możemy wspomniane zjawisko lunfardo, z całego serca polecam Wam piosenkę Enrique Santos Discépolo pt. „Cambalache”. 

To wszystko w tym materiale. Hasta pronto!