Ser, estar i haber czyli odmień być w hiszpańskim

Jak każdy z nas doskonale wie, odmiana czasownika być stanowi podstawę do nauki jakiegokolwiek języka obcego, ale muszę na wstępie tego artykułu nieco was zaniepokoić tym, że w języku hiszpańskim istnieją aż 3 czasowniki oznaczające nasze polskie być. Brzmi to nieco przerażająco, czyż nie? Ale bez obaw!

Po tym artykule sprawa nabierze zupełnie innego kolorytu i temat stanie się dla was pan comido (bułka z masłem)! No to zaczynamy naszą przygodę!

Być albo nie być (w hiszpańskim) oto jest pytanie! 

W języku hiszpańskim, jak już wiemy, istnieją aż trzy czasowniki, które oznaczają polskie być. Są nimi ser, estar i haber. Chociaż te czasowniki wydają się mieć to samo znaczenie, każde z nich pełni inną funkcję i odnosi się do różnych aspektów bytu i sytuacji, co będziemy mogli zauważyć w dalszej części tego artykułu. 

Dzięki tym czasownikom jest możliwe dokładne wyrażenie różnych cech stałych i zmienności, czasowych i okolicznościowych. Pewnie nikogo nie zdziwię jeśli powiem, że odmiana tych czasowników jest częściowo nieregularna i trzeba się jej nauczyć na pamięć. Ich koniugacja może być wyzwaniem dla uczących się hiszpańskiego języka, ale jest to ważna część nauki hiszpańskiego, aby mówić i pisać po hiszpańsku poprawnie i precyzyjnie. Przyjrzyjmy się najpierw czasownikowi ser (najczęściej używanego): 

Odmiana i użycie ser:

Yo soy

Tú eres 

Él, Ella, Usted es 

Nosotros, nosotras somos

Vosotros, vostoras sois

Ellos, Ellan, Ustedes son

Ser używamy w sytuacjach, które można uznać za stałe i niezmienne.

Posłużymy się nim gdy będziemy mówić o:

• narodowości, wyznaniu czy zawodzie:

Pedro es católico. Pedro jest katolikiem.

María es profesora de español. Maria jest nauczycielką od hiszpańskiego.

Jorge es colombiano. Jorge jest Kolumbijczykiem.

• charakterze lub wyglądzie danej osoby:

Ella es rubia.  Ona jest blondynką.

Marcos es inteligente. Marcos jest inteligentny. 

• czasie (dni tygodnia, miesiące, lata, pory roku, godziny): 

Es lunes. Jest poniedziałek.

Es primavera. Jest wiosna.

Son las dos. Jest druga.

• kształcie bądź kolorze danej rzeczy:

La mesa es redonda. Stół jest okrągły. 

El gato es negro. Kot jest czarny.

• przynależności: 

 Soy hermana de Jorge. Jestem siostrą Jorge.

Este libro es de mi amiga. Ta książka należy do mojej przyjaciółki.

• rzeczach stałych:

El cielo es azul. Niebo jest niebieskie.

• w stałych wyrażeniach: 

es decir (czyli)

es necesario (jest konieczne)

es importante (jest ważne)

es obvio (jest oczywiste)

es que (no bo)

Odmiana i użycie czasownika estar:

Yo: estoy

Tu: estás

El, ella, usted: está

Nosotros: estamos

Vosotros: estáis

Ellos, ellas, ustedes: están

Czasownika estar używamy, gdy chcemy: 

• opisać stany przejściowe, które dzieją się w danej chwili takie jak nasz aktualny nastrój lub pogoda:

Estoy triste hoy – Jestem smutny dzisiaj  jest to coś tymczasowego, a nie jest to moja cecha charakteru) lub El cielo está nublado – Niebo jest zachmurzone. (niebo zazwyczaj jest błękitne)

• określić położenie konkretnej osoby lub rzeczy:

 El coche está en el garaje – Samochód jest w garażu.

 Juan está en la cocina -Juan jest w kuchnii. 

• mówić na temat czasu w konstrukcji stałej estamos en+dzień/miesiąc/pora roku (odpowiada polskiemu wyrażeniu: mamy…)

Estamos en verano – Mamy lato. 

Estamos en mayo – Mamy maj.

UWAGA! Konstrukcja ta stanowi wyjątek w języku hiszpańskim, ponieważ gdy mówimy o czasie, zwykle będziemy używać czasownika ser. 

• w stałych wyrażeniach: 

estar de acuerdo (zgadzać się)

estar de vacaciones (być na wakacjach)

estar de buen/mal humor (być w dobrym/złym humorze)

estar harto (mieć dość)

estar pez (być zielonym w czymś)

Odmiana i użycie czasownika haber:

Jest to typ czasownika, który nie odmienia się przez osoby, liczby czy rodzaje. Posiada tylko jedną formę: hay. Nie trzeba więc dużo zapamiętywać! 😉 

Będziemy go używać głównie wtedy, gdy będziemy chcieli stwierdzić fakt, że coś lub ktoś istnieje. Zwykle jest stosowany po to, aby określić położenie nieznanej nam rzeczy bądź osoby dlatego towarzyszą mu często rodzajniki nieokreślone takie jak: un, una, unos i unas. 

Warto zapamiętać, że ten czasownik łączy się z przysłówkami takimi jak mucho/a/os/as, poco/a/os/as i z liczebnikami. 

Oto dwie konstrukcje, które zawsze będziemy używać z tym czasownikiem: 

Hay+rzecz/osoba+miejsce

Miejsce+hay+rzecz/osoba

Przykłady:

Hay un hombre en el parque. 

En el parque hay un hombre. 

Nigdy czasownik hay nie może pojawić się po podmiocie (rzeczy bądź osobie), ponieważ jest bezosobowy!

Różnica między hay i estar: 

Te dwa czasowniki często mogą sprawiać dużo kłopotów, zważywszy na to, że każdy z nich będziemy używać do określania położenia czegoś lub kogoś, ale należy pamiętać, że czasownik haber będzie odnosił się do rzeczy bądź osoby nam nieznanej, nieokreślonej i posiada tylko jedną formę stałą w trakcie, gdy czasownik estar będzie określał położenie konkretnego podmiotu i będzie się odmieniał przez wszystkie osoby. 

Spójrzmy na poniższe przykłady:

Hay una chica en la calle. Jest jakaś dziewczyna na ulicy. (Nic o niej nie wiemy, stwierdzamy tylko fakt, że ktoś znajduje się na ulicy.)

Marcelina está en la calle. (W tym przypadku mówimy o konkretnej osobie.)

Podsumowanie gramatyczne:

Podsumowując, czasownik „estar” jest używany głównie do opisu zjawisk tymczasowych, takich jak nasz nastrój czy aktualne położenie przedmiotów. Natomiast czasownik „ser” służy do opisu cech stałych m.in. naszego charakteru, wyglądu, zawodu czy narodowości. Jeśli chodzi o ostatni czasownik, mianowicie czasownik „haber”, należy pamiętać, że jest zwykle używany w celu stwierdzenia, że dana rzecz istnieje. 

Może to na początku wydawać się  dla was skomplikowane, ale nie martwcie się tym! Tutaj znajdziecie mnóstwo różnorodnych ćwiczeń, które pomogą wam lepiej zrozumieć różnice między tymi czasownikami i ich zastosowanie. Najwyższy czas wziąć się do pracy!

 ¡Manos a la obra! Do dzieła!