Wstęp
Święta Bożego Narodzenia, zwane również jako „Navidad”, zajmują wyjątkowe miejsce w kulturze i tradycji hiszpańskojęzycznych społeczności na całym świecie. Ten magiczny okres nie tylko wiąże w sobie głęboko zakorzenione tradycje religijne, lecz również odzwierciedla bogactwo rodzinnych i regionalnych zwyczajów. Dzisiaj przyjrzymy się, w jaki sposób Boże Narodzenie obchodzone jest nie tylko w Hiszpanii, ale także w Ameryce Południowej, gdzie możemy znaleźć fascynujące elementy kultury, tworzące niepowtarzalny charakter tego wyjątkowego Święta Bożego Narodzenia w Hiszpanii i Latynoameryce..
Boże Narodzenie w Hiszpanii
W Hiszpanii, święta Bożego Narodzenia rozpoczynają się tak naprawdę już 22 grudnia, kiedy to odbywa się słynne „Sorteo de la Loteria de Navidad” – Losowanie Loterii Bożonarodzeniowej, tradycja trwająca nieprzerwanie od 1763 roku. To wydarzenie ma ogromne znaczenie społeczne, ponieważ jest wyjątkową szansą dla Hiszpanów na wygranie kilku dobrych milionów euro. Najwyższa nagroda, jaką możemy wygrać, jest nazywana „el Gordo” czyli o po polsku „Grubas”. Swoją nazwą doskonale odnosi się do imponującej sumy pieniędzy jaką, możemy zgarnąć. Losowanie to cieszy się naprawdę ogromnym zainteresowaniem i za każdym razem budzi silne emocje wśród społeczności jeszcze przed świętami. Tak samo jak w Polsce, w okresie bożonarodzeniowym ulice hiszpańskie zdobione są pięknymi dekoracjami, odbywają się niebywałe jarmarki promujące lokalną kuchnię i tradycje.
Kolejnym ważnym dniem jest Wigilia, obchodzona 24 grudnia. W tym dniu w hiszpańskich domach nie tylko spożywa się obiad w gronie bliskich, ale również jest powszechne picie napoi alkoholowych – co może być dla nas zaskoczeniem, biorąc pod uwagę polskie tradycje, gdzie alkohol na Wigilii jest raczej rzadkością. Głównie to wino i cydr cieszą się dużą popularnością i towarzyszą wspólnemu świętowaniu. Na stołach hiszpańskich królują również różnorodne potrawy mięsne, takie jak pieczona wieprzowina, indyk, jagnięcina, a także owoce morza i ryby. Domostwa na czas świąt przybierają piękne, świąteczne dekoracje, w tym choinki, światełka i szopki z figurkami z La Sagrada Familia. Po kolacji wigilijnej niektórzy Hiszpanie udają się na „Misa del Gallo”, czyli dobrze nam znaną pasterkę, która zaczyna się o północy. W dosłownym tłumaczeniu wyrażenie Misa del Gallo oznacza Msza Koguta. Uważano kiedyś, że to kogut jako pierwszy ogłosił narodziny Jezusa, stąd powstało takie wyrażenie.
25 grudnia, czyli pierwszego dnia świąt, Hiszpanie ponownie gromadzą się, aby wspólnie celebrować narodziny Jezusa. W niektórych domach dzieci otrzymują prezenty, ale nie jest to dość powszechna praktyka, ponieważ według tradycji to Trzej Królowie przynoszą podarunki. Tak więc dzieci hiszpańskie muszą czekać aż do 6 stycznia, aby cieszyć się z prezentów.
W okresie świątecznym nie może zabraknąć także tradycyjnych deserów, takich jak turrón (nugat z orzechami i bakaliami), tronco de Navidad (ciasto w kształcie polany drewna z dużą ilością czekolady), mazapán (marcepan) czy polvorones (kruche ciasteczka).
28 grudnia Hiszpanie obchodzą Dzień Wszystkich Świętych Niewiniątek, święto analogiczne do polskiego Prima Aprilis, gdzie psikusy i żarty stają się elementem nieodzownym. Wówczas w telewizji możemy natknąć się na nieprawdziwe, a nawet absurdalne wiadomości. Choć święto to jest pełne humoru i zabawy, warto zauważyć, że ma swoje korzenie w tragicznej historii rzezi dzieci w Betlejem, dokonanej przez Heroda I Wielkiego. Święto to ma na celu upamiętnienie tych przykrych okoliczności.
Kolejnym istotnym i popularnym świętem na całym świecie w tym i w Hiszpanii jest Sylwester nazywany w języku hiszpańskim Nochevieja, który odbywa się 31 grudnia. Tego dnia hiszpańskie społeczeństwo gromadzi się na głównych placach miast, bawi się, śpiewa i słucha wspólnie muzyki, oczekując cierpliwie na północ. Tuż przed jej wybiciem, Hiszpanie mają zwyczaj spożywania 12 winogron. Każde uderzenie zegara oznacza jeden zjedzony winogron (a raczej połknięty, bo nie mamy zbyt wiele czasu na zjedzenie go).
Skąd wzięła się w ogóle taka liczba? Ponieważ 12 winogron symbolizuje 12 miesięcy, co oznacza, że ich zjedzenie zapewni nam pomyślność na cały rok. Wiele hiszpańskich rodzin podejmuje się tego wyzwania w domu wśród swoich bliskich czy znajomych oglądając wspólnie transmisję na żywo prosto z Puerta del Sol (Główny Plac) w Madrycie. Ważnym elementem tej wyjątkowej nocy jest niewątpliwie pokaz fajerwerków jak i wzniesienie toastu za początek nowego roku. Często Hiszpanie sięgają po musujące wino cava, które jest podobne do francuskiego szampana.
Ostatnim dniem świętowania jest Święto Trzech Króli (el Dia de Reyes) obchodzone 6 stycznia, który jak już wcześniej wspominaliśmy, jest ważnym wydarzeniem dla dzieci, ponieważ wtedy mogą w końcu cieszyć się wspaniałymi prezentami. Oprócz tego, na ulicach miast odbywa się słynny Orszak Trzech Króli, czyli parada, w której bierze udział wiele ludzi. Zawsze znajdą się tam osoby przebrane za Melchiora, Kacpra i Baltazara, które przemierzają ulicę w karocy, rzucając cukierki dzieciom jako forma drobnego upominku. Typowym daniem na tę okazję jest oczywiście Roscón de Reyes, czyli tzw. Ciasto Trzech Króli. Przypomina ono formę pierścienia i jest z reguły udekorowane owocami kandyzowanymi. Co ciekawe, w środku tego ciasta zawsze znajdują się dwie niespodzianki: figurka króla i uschnięty bób. Mówi się, że osoba, która trafi na figurkę, będzie królem lub królową domu, zaś ta, która znajdzie bób, będzie musiała kupić Roscón de Reyes dla całej rodziny w następnym roku.
Boże Narodzenie w Latynoameryce
Na początku, warto zauważyć, że w Latynoameryce również możemy spotkać się ze świątecznymi loteriami, ale nie są one tak powszechne jak w Hiszpanii. Głównie odbywają się one na Kostaryce czy w Argentynie.
To, czym wyróżnia się Latynoameryka, szczególnie Meksyk od Hiszpanii to tzw. las posadas. Jest to symboliczne odtworzenie trudnej wyprawy Maryi i Józefa w poszukiwaniu schronienia podczas ich wędrówki do Betlejem. W ramach tego wydarzenia, aktorzy wcielają się w postać Matki Boskiej i Świętego Józefa i podróżują na osiołku, a towarzyszący im lud śpiewa pieśni błagające o gościnność. Codziennie w okresie przedświątecznym jedna z rodzin w danym mieście, gdzie odbywają się procesje, odgrywa rolę gospodarza i udziela schronienia Świętej Rodzinie. Po przyjęciu ich do domu, wszyscy gromadzący się śpiewają specjalne pieśni, a następnie ma miejsce tradycyjny poczęstunek. Ten skromny posiłek zazwyczaj składa się z autentycznych meksykańskich przekąsek, które gospodarze przygotowują, aby podzielić się radością i gościnnością z pielgrzymami.
W trakcie świąt Bożego Narodzenia, w Ameryce Południowej tak jak w wielu innych zakątkach świata, ludzie gromadzą się w swoich domach i wspólnie spędzają czas, jedząc i się śmiejąc przy stołach. Również i w tej części świata dość powszechne jest jedzenie mięsa. Przygotowuje się różnorodne posiłki takie jak: tamales (wykonane z ciasta kukurydzianego), pieczony indyk, enchiladas czy ryby. Jest także wiele ciekawych dań na słodko między innymi: arroz con leche, natillas, buñuelos (coś na wzór ptysi) czy galletas de Navidad.
Jeśli chodzi o inne ważne dni świąteczne, należy zaobserwować, że w niektórych krajach Ameryki Południowej takich jak Meksyk czy Kolumbia również obchodzony jest dzień 28 grudnia, w którym mają miejsca różne dowcipy i psikusy. Tego wyjątkowego dnia Meksykanie opowiadają między sobą różne żarty i często w trakcie tego święta możemy usłyszeć taką frazę: Inocente palomita que te dejaste engañar (Niewinny, mały gołąbku, dałeś się oszukać).
Natomiast w Kolumbii, co ciekawe, możemy natknąć się na la Fiesta de los Matachines, czyli wydarzenie, w którym Kolumbijczycy zakładają kolorowe ubrania wraz z maskami, biegają po ulicy i biczują każdego, kto stanie im na drodze. Może brzmieć to przerażająco, ale jest to forma zabawy akceptowana wśród jej uczestników.
31 grudnia w Latynoameryce zaś to czas poświęcony na taniec i muzykę tak jak w innych częściach świata. Jednakże, w niektórych krajach takich jak Ekwador czy Honduras znajdujących się w Środkowej Ameryce, jest zwyczaj palenia ogromnych lalek na znak nowego roku. Ma to symbolizować pomyślność i koniec złych chwil. Także możemy spotkać się ze zwyczajem 12 winogron, ale co ciekawe, w Chile przyjęła się włoska tradycja jedzenia soczewicy. Chilijczycy twierdzą, że konieczne jest zjedzenie przynajmniej jednej łyżki soczewicy o północy, aby zapewnić sobie dobrobyt w nadchodzącym roku.
Popularne piosenki i kolędy świąteczne:
Jest długa lista ciekawych i przepięknych utworów świątecznych, które naprawdę warto posłuchać, ale my przedstawimy wam tylko kilka z nich:
- Mi burrito sabanero (To wenezuelska piosenka świąteczna napisana przez muzyka i kompozytora Hugo Blanco. Została skomponowana w 1972 roku. Opowiada o podróży dziecka na osiołku do Betlejem, aby oddać pokłon Dzieciątku Jezus.)
- Feliz Navidad (To kolejna ikoniczna piosenka świąteczna napisana przez portorykańskiego piosenkarza José Feliciano w 1970 roku. Utwór to połączenie języka angielskiego i hiszpańskiego. Opowiada o pomyślności i radości.)
- Los Peces en el Río (Piosenka opowiada o rybach w rzece, które płyną do Dzieciątka Jezus. Jest radosna i popularna podczas obchodów Bożego Narodzenia.)
- Campana sobre Campana (Ta tradycyjna pieśń pochodzi z regionu Andaluzji w południowej Hiszpanii. Opowiada o przybyciu dzieciątka Jezus i opisuje sceny z jasełek. Tytuł piosenki odnosi się do dźwięku dzwonów ogłaszających narodziny Jezusa.
- Huachito Torito (To tradycyjna peruwiańska piosenka, której autor jest nieznany.
Huachitotorito to z języka quecha nowo narodzony byk, który według tradycji chrześcijańskiej był przy narodzinach Jezusa w Betlejem.)
- A La Nanita Nana (Jest to bardzo popularna piosenka świąteczna, której pochodzenie nie jest do końca znane. Jednakże twierdzi się, że jej autorem jest Segundo Cueva Celi z Ekwadoru. Śpiewa się ją często dzieciom w formie kołysanki, aby je uspokoić i pomóc zasnąć).
- Noche de Paz (Jest to pogodna ballada, która podkreśla spokój świątecznej nocy.)
- Blanca Navidad- Luis Miguel
Słownictwo:
Interaktywna prezentacja na temat słownictwa (Święta Bożego Narodzenia w Hiszpanii i Latynoameryce)
Ćwiczenie 1:
Gra po hiszpańsku „Uratuj Święta”
Ćwiczenie do kolędy „Los Peces en el Río”
Ćwiczenie do kolędy „Mi burrito sabanero”
Kahoot ze słówkami:
Gra na temat Święta Bożego Narodzenia w Hiszpanii i Latynoameryce w serwisie kahoot: https://create.kahoot.it/share/la-navidad/7c1b5dac-853d-4031-8952-3e717ab314d3
I to wszystko we wpisie dotyczącym Święta Bożego Narodzenia w Hiszpanii i Latynoameryce. FELIZ NAVIDAD
